Euronews: Gendergelijkheid in de parlementen van EU-lidstaten

Frankrijk maakt werk van gendergelijkheid in de politiek en heeft met Yaël Braun-Privet en Elisabeth Borne nu vrouwen aan het hoofd van respectievelijk het parlement en de regering. Hoe zit dat in andere EU-lidstaten?

Gebaseerd op de cijfers is het glazen plafond in Europa nog altijd stevig op zijn plek. Tot nog toe heeft geen enkele EU-lidstaat evenveel vrouwelijke als mannelijke parlementsleden gehad – laat staan een vrouwelijke meerderheid.

Europese koplopers qua gendergelijkheid zijn Zweden, Finland en België. Tussen 2003 en 2021 waren in deze lidstaten respectievelijk 46%, 42% en 39% van parlementsleden vrouw. Hekkensluiters zijn Hongarije, Malta en Roemenië, waar in dezelfde periode slechts 10%, 11% en 13% van de parlementsleden vrouw was.

Ook in het Europese Parlement (EP) is er nog geen sprake van een gelijkwaardige genderverdeling. Het huidige EP heeft met 39% het hoogste percentage vrouwelijke parlementsleden ooit. Opvallend is dat de meerderheid van de EU-lidstaten meer vrouwen in het EP hebben dan in hun nationale parlement. Zo is in Malta slechts 13% van de leden in het parlement vrouw, terwijl hun EP-fractie voor 33% uit vrouwen bestaat. Maltees EP-lid Roberta Metsola is bovendien de huidige parlementsvoorzitter. Ze is de derde vrouw in deze rol sinds de oprichting van de EU.

Vrouwen in de regering

Waar gendergelijkheid in de parlementen nog ver te zoeken is, doen een aantal lidstaten het iets beter op regeringsniveau.

Zo hebben Zweden en Finland al diverse keren een regering gehad waarbij meer dan de helft van de leden vrouw was. Daarentegen zijn er ook vijf lidstaten (Hongarije, Griekenland, Malta, Cyprus en Slowakije) die de afgelopen twintig jaar nooit meer dan 15% vrouwelijke regeringsleden hadden. Hongarije had zelfs maar 8% vrouwelijke regeringsleden in deze periode.

Gemiddeld genomen was in 2021 in de lidstaten 33% van de nationale regeringsleden vrouw. Dit percentage zegt echter weinig over de inhoudelijke functies van de vrouwelijke regeringsleden. Zo bleek uit een onderzoek van het Europese Instituut voor Gendergelijkheid (EIGE) uit 2018 dat meer mannelijke ministers economisch belangrijke posten bekleedden dan vrouwelijke ministers – zij werden weer vaker op socioculturele posten gezet. En van de 27 EU-lidstaten is slechts in zeven landen een vrouw het staatshoofd of de regeringsleider.

Genderquota: broodnodig, maar niet genoeg

Uit datzelfde EIGE-onderzoek blijkt dat wettelijke quota het aandeel van vrouwen op de (politieke) werkvloer kunnen verdriedubbelen. EIGE voorspelt dat EU-lidstaten met quota in 2033 een gelijke man/vrouwverhouding bereiken in hun parlementen, en lidstaten zonder quota pas in 2050.

Alleen het aantal vrouwen in de politiek vergroten, zal niet genoeg zijn. Uit een gezamenlijk rapport van de Inter-Parlementaire Unie (IPU) en de Raad van Europa (RvE) uit 2018 blijkt dat maar liefst 85% van de vrouwelijke parlementsleden in Europa slachtoffer was van psychologisch geweld, 68% was het doelwit van seksistische opmerkingen en 25% slachtoffer van seksueel geweld. Volgens een reactie van het EP schrikt een dergelijk toxische werkomgeving vrouwen af om politiek actief te worden. In het EP-rapport ‘Women in politics in the EU’ staat daarom dat als vrouwen eenmaal verkozen zijn, parlementen een aantal maatregelen moeten nemen om androcentrische werkpraktijken te veranderen en intimidatie tegen te gaan om zo een veilige en ondersteunende werkomgeving te bieden.