FD: Na tien jaar ruzie toch voorlopig akkoord over vrouwenquotum bij beursgenoteerde bedrijven

Tien jaar lang hielden de EU-landen een Europees topvrouwenquotum tegen. Inmiddels zijn Duitsland en Nederland wél voor EU-regelgeving. Er ligt nu een voorlopige deal over 40% topvrouwen in rvc’s. Nederland maakte de draai mede dankzij een tijdelijke uitzonderingspositie vanwege eigen beleid.

Doorbraak

Vanaf eind juni 2026 moeten de raden van commissarissen (rvc’s) van beursgenoteerde bedrijven in de Europese Unie voor 40% uit vrouwen bestaan. Dit quotum zakt naar 33%, als bedrijven de raden van bestuur én de raden van commissarissen in gezamenlijkheid bekijken of waar er de raden in feite één orgaan zijn.

Het voorlopige akkoord is een doorbraak: een ‘blokkerende minderheid’ hield het Brusselse voorstel over meer gendergelijkheid bij het Europese grootbedrijf sinds 2012 tegen. Onder meer Nederland, Duitsland, de Scandinavische en Baltische landen voelden niets voor het Europese vrouwenquotum, omdat zij vinden dat arbeidsmarktbeleid een nationale bevoegdheid is.

Sociaal gezicht

Begin dit jaar besloot het nieuwe Duitse kabinet het vrouwenquotum met ‘een frisse blik’ te bekijken. De Duitse voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen, voorvechter van vrouwenrechten, greep haar kans. Zij zette het quotum voor beursgenoteerde ondernemingen weer hoog op de agenda en kreeg hulp van de Franse president Emmanuel Macron, die het EU-voorzitterschap gebruikt om een sociaal gezicht te laten zien in aanloop naar presidentsverkiezingen en parlementsverkiezingen.

Ook het kabinet-Rutte IV staakte begin dit jaar zijn verzet tegen een ‘actief emancipatie- en antidiscriminatiebeleid’. Wat hielp, is dat Nederland onder een uitzonderingsclausule valt, vanwege het Nederlandse topvrouwenquotum, dat begin dit jaar van kracht werd. Nederland hoeft het Europese quotum hierdoor pas twee jaar later in te voeren.

Reputatie

Het Nederlandse quotum gaat minder ver dan de Europese deal. Het bepaalt dat de rvc’s van beursgenoteerde bedrijven voor minstens 33% uit vrouwen én voor minstens 33% uit mannen bestaan. Volgens de Female Board Index voldeden vorig jaar 61 van de 89 Nederlandse bedrijven met een beursnotering aan de 33%-norm voor topvrouwen. De rvb’s van deze 89 ondernemingen bestaan echter voor slechts 13,6% uit vrouwen.

Geen sancties

PvdA-Europarlementariër Lara Wolters en D66’er Samira Rafaela zijn blij met het principeakkoord, al hadden ze liever gezien dat het eerder en met minder uitzonderingsclausules was ingegaan. Ook vinden ze het jammer dat de deal de lidstaten geen bindende sancties aanreikt voor bedrijven die het quotum aan hun laars lappen. ‘Ik had liever meteen boetes geregeld of de uitsluiting van overtredende bedrijven bij Europese aanbestedingen’, stelt Wolters.

Dat ging de EU-landen te ver, maar het Europarlement kreeg wel als compromis dat bedrijven met veel vrouwen aan de top op een speciale lijst komen. Rafaela hoopt dat dit stimulerend werkt en dat ondernemers hun best doen die positieve aantekening te krijgen. ‘Ook omdat dit het goed doet bij klanten. Dit zien we al in Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk. Je wilt niet het slechtste jongetje van de klas zijn.’