Het belang van rolmodellen – Vierde sessie Werkgroep DEI

Op 24 september vond de vierde editie van de Werkgroep Diversiteit en Inclusie plaats, met veel herkenningsmomenten, diverse perspectieven en inspirerende gesprekken over het belang van rolmodellen. Onder leiding van Rahel de Vriend van VHTO (Voor Haar Technische Ontwikkeling) bespraken we vragen als: “Wat zijn rolmodellen precies?”, “Wat is hun effect?” en “Hoe maken we ze zichtbaar in onze systemen?” Rahel’s kernboodschap was duidelijk: “Fix the system, not the girls!”

In een wereld waarin technologie steeds bepalender is en voornamelijk door mannen wordt gevormd, Ontstaan er impliciete en expliciete aannames dat vrouwen niet thuishoren in de sector, wat leidt tot biassen en vertrek uit de industrie. Het probleem van te weinig vrouwen in de techniek wordt te vaak bij de vrouwen zelf gelegd, maar het vraagt om een diepere aanpak: het systeem moet veranderen om te normaliseren dat vrouwen óók in de techniek thuishoren. Maar hoe bereiken we dat?

Inzichten uit de Werkgroep

De sessie startte met een korte check-in om te bespreken welke stappen de leden van de werkgroep al hebben gezet op het gebied van diversiteit en inclusie. Enkele voorbeelden:

– Hester Druijff (Ilionx voerde een onderzoek uit naar diversiteit en inclusie met de Nationale Inclusie Monitor (NIM) en Universiteit Utrecht. Dit leidde tot een vernieuwende aanpak voor inclusieve werving. Op basis van inzichten uit de vorige werkgroep werd een plan van aanpak ontwikkeld met Arwin Bisoen.

– Job van Schaik (Netcompany) startte een lokaal initiatief voor LHBTQI+-inclusie en richtte een Employee Resource Group (ERG) op om deze groep te versterken.

– Loek Schellen (Incentro) ontwikkelt trainingen voor management development (MD) gericht op inclusieve werving en selectie, met aandacht voor bewustwording en praktische vaardigheden.

Tech is niet saai, grauw en grijs

VHTO werkt actief aan het wegnemen van obstakels voor meisjes die een toekomst in STEM (Science, Technology, Engineering & Mathematics) overwegen. Ze streven naar gelijke kansen in STEM-onderwijs en het behoud van vrouwelijke professionals in de sector. Met initiatieven zoals “Girlsday” brengen ze jaarlijks duizenden meisjes in contact met technologiebedrijven. VHTO benadrukt de kracht van rolmodellen.

Uit onderzoek blijkt dat slechts 26,7% van de experts in Nederlandse nieuwsmedia vrouwen zijn. Bovendien wijst Rahel erop dat Bovendien wijst Rahel er op dat meiden in hun leven verschillende hordes tegenkomen die jongens niet tegenkomen en die ervoor zorgen dat meiden onvoldoende gebruik maken van hun talent of interesse in een technisch beroep en kiezen voor een andere richting. Een van de factoren is dat het beeld dat meiden hebben van techniek is dat het niet sociaal, maatschappelijk en creatief is.   VHTO wil juist laten zien dat werken in technologie creatief en sociaal is. De omgeving, zoals ouders, vrienden en leraren, speelt een grote rol in de beeldvorming. Het beroepsbeeld dat bij techniek hoort, is vaak negatief: niet creatief en saai. Daarnaast is het zelfbeeld van meisjes en vrouwen vaak gebaseerd op een “fixed mindset”, waarin gedacht wordt dat vaardigheden vastliggen in plaats van dat ze ontwikkeld kunnen worden.

Hoewel VHTO zich inzet om meer meisjes te enthousiasmeren voor werken in de IT en obstakels weg te nemen, is de praktijk uitdagend.

Er zijn nog steeds verschillende barrières die vrouwen tegenkomen op weg naar de arbeidsmarkt. Daarnaast vertrekt meer dan 50% van de vrouwelijke ingenieurs, technologen en wetenschappers uit de sector in de eerste 10 jaar dat ze daar werken. Bij mannen is dit maar 17%.

• Genderbias op de werkvloer 

Er heerst vaak het gevoel dat vrouwen niet passen in de techniek, wat leidt tot vooroordelen en ongelijke behandeling.

• Laag vertrouwen in eigen kunnen 

Vrouwen twijfelen vaker aan hun eigen capaciteiten, zeker in technische vakgebieden waar ze minder vaak vrouwelijke rolmodellen zien.

• De combinatie van werk en gezin 

De uitdaging om werk en privéleven te combineren is groter in technische beroepen, wat vrouwen kan belemmeren om in deze sector te blijven werken.

• Niet thuis voelen in een mannelijke cultuur 

In veel technische bedrijven overheerst een mannelijke bedrijfscultuur, waardoor vrouwen zich minder welkom voelen en moeite hebben om zich te identificeren met hun werkomgeving.

‘’Als zij het kan, kan ik het ook!’’

Rolmodellen zijn effectief doordat ze zelfvertrouwen stimuleren (“Als zij het kan, kan ik het ook”), en laten zien dat succes mogelijk is door inspanning, doorzettingsvermogen en leren van mislukkingen. Dit ondersteunt een growth mindset, waarin vaardigheden ontwikkeld kunnen worden. ‘’You can’t be what you can’t see’’. Zet de rolmodellen effectief in om het verschil te maken!

Rolmodellen zijn vooral effectief als ze lijken op degene die ze proberen te inspireren, zowel demografisch als psychologisch. Ook is het belangrijk dat het succes van het rolmodel als bereikbaar ervaren wordt. Het fenomeen van rolmodellen werkt op verschillende manieren: zo zijn mannelijke allies ook een rolmodel voor andere mannen, dus kan het effectief zijn mannen of een meerderheidsgroep te laten praten over diversiteit en inclusie, omdat dat gedrag kan stimuleren.

Hoe identificeer je een Rolmodel?

Deelnemers werden uitgedaagd om in tweetallen na te denken over hoe rolmodellen binnen hun eigen organisatie kunnen worden ingezet. Enkele vragen die aan bod kwamen:

1. Hoe zet je nu rolmodellen in?

2. Wat is het voornaamste doel van het inzetten van rolmodellen?

3. Wat zijn mogelijke quick wins?

4. Wat zou je doen met onbeperkt budget en middelen?

Tijdens de sessie werd het belang van zichtbaarheid van rolmodellen benadrukt, zowel op sociale media als in interne communicatie. Het idee van “one size fits all” werkt niet: een rolmodel moet strategisch en persoonlijk worden gepositioneerd. Vaak zijn ze niet zichtbaar, terwijl de bereikbaarheid essentieel is – veel mensen beseffen niet dat ze zelf al een rolmodel zijn.

Rolmodellen kunnen hun stem laten horen, zowel in kleine groepen als op grotere podia, en hun maatschappelijke impact tonen. Vroeg beginnen is belangrijk, bijvoorbeeld in het basisonderwijs, zodat de stap naar technische vakken niet te groot wordt

Daarnaast werd geadviseerd om concrete stappen te bieden voor persoonlijke groei op alle niveaus binnen een organisatie. Vooral voor de jongere generatie is het essentieel om te zien dat diversiteit en inclusie een strategische prioriteit zijn en dat er doorgroeimogelijkheden zijn. “Ik kan het, dus jij kan het ook.”

Concrete tips

• Wees zichtbaar: voor je nichtje, maar ook binnen je bedrijf
• Focus op de groei-mindset
• Wees eerlijk, maar positief
• Vraag niet naar carrièreplanning
• Wees persoonlijk: praat ook over je hobby’s
• Laat de maatschappelijke impact van je werk zien
• Benadruk de sociale en creatieve aspecten van je werk
• Beschrijf de concrete stappen die je hebben geholpen om daar te komen
• Faciliteren van rolmodellen:
• Zorg voor zichtbaarheid op verschillende plekken: geef zowel kleine presentaties als presentaties tijdens bedrijfsevenementen.
• Zorg voor een variatie aan rolmodellen in ervaring (haalbaar succes), achtergrond en type, zodat ze voor verschillende mensen herkenbaar zijn.
• Faciliteer ook externe presentaties: draag een vrouw voor of help goede rolmodellen bij het krijgen van spreekkansen.
• Faciliteer trainingen voor rolmodellen
• Zorg ervoor dat er (werk)tijd beschikbaar gemaakt wordt wanneer rolmodellen ingezet worden
• Laat vrouwen zich aanmelden als rolmodel voor VHTO

Tot slot

Het zichtbaar maken van rolmodellen op verschillende niveaus, met diverse achtergronden en ervaringen, is cruciaal voor inclusie. Variatie is belangrijk: rolmodellen moeten herkenbaar en inspirerend zijn voor verschillende groepen. Daarnaast is het essentieel om rolmodellen voldoende ruimte en tijd te geven om hun verhaal te vertellen, zowel binnen de organisatie als daarbuiten.

De bijeenkomst eindigde met een vooruitblik op de volgende sessie op 6 november, waarin wet- en regelgeving rondom diversiteit en inclusie centraal zal staan. De werkgroep kijkt ernaar uit om verder te bouwen aan een inclusieve toekomst.

Meer lezen? Check de factsheet ‘Welke hordes komen meiden en vrouwen tegen op hun weg naar béta, techniek en IT”.