Diversiteit & Inclusie: het belang van rolmodellen

De Taskforce Diversiteit & Inclusie (D&I) van NLdigital onderzoekt gedurende een jaar hoe de overwegend mannelijke en witte digitale sector diverser en inclusiever kan worden. Deze keer draait het om het belang van rolmodellen. Voorbeelden van succesvolle vrouwen of minderheden die werken bij techbedrijven kunnen zorgen voor een meer diverse instroom. Hoe kun je als bedrijf rolmodellen ondersteunen? Bedrijven en experts delen praktische tips en best practices.

Als je denkt aan een IT’er, is de kans groot dat je denkt aan een man. Een witte man, met een bril misschien, weinig sociaal: type Bill Gates of Mark Zuckerberg. Deze associatie is niet vreemd, want op dit moment is de digitale sector daadwerkelijk grotendeels mannelijk en wit. Vrouwen en andere minderheden kunnen hierdoor de indruk krijgen dat een carrière in tech niet voor hen is. Uit onderzoek van Kaspersky onder vrouwen werkzaam in IT blijkt bijvoorbeeld dat 40 procent van hen huiverig was om op zoek te gaan naar een baan in IT door het gebrek aan vrouwen in de sector en dat slechts 19 procent zich aangemoedigd voelde door een vrouwelijk rolmodel.

Diversity attracts diversity is een bekend gegeven. Door voorbeelden van succesvolle vrouwen en minderheden kunnen andere vrouwen en minderheden zich beter identificeren met de sector. Maar hoe pak je dat aan als bedrijf? Hoe kun je rolmodellen creëren en ondersteunen? Hoe vind je als rolmodel aansluiting bij de doelgroep? En vinden vrouwen en minderheden het wel prettig om het label ‘rolmodel’ te krijgen? Daarover vertellen Sahar Yadegari en Lola Molenkamp van het expertisecentrum voor genderdiversiteit in bèta, techniek en IT VHTO en Britt Jacobs van het agentschap voor vrouwelijke sprekers A Cup of Ambition.

Structurele oorzaken

“Er zijn structurele oorzaken voor het gebrek aan vrouwen in tech,” vertelt Yadegari van VHTO. “Gendergedrag wordt al vanaf jonge leeftijd gestimuleerd: we geven jongens en meisjes ander speelgoed en moedigen ander soort gedrag aan.” Een treffend voorbeeld hiervan is een filmpje van BBC over een experiment waarbij vrijwilligers spelen met peutermeisjes in jongenskleding en peuterjongens in meisjeskleding. De vrijwilligers zijn na afloop zelf verrast over hoe snel ze op genderstereotypen teruggrijpen. De andere omgang tussen jongens en meisjes heeft invloed op hoe kinderen zich ontwikkelen.

Eén gevolg hiervan is dat meisjes en vrouwen hun competenties op bètavlak structureel onderschatten, terwijl jongens hun competenties structureel overschatten, vertelt Yadegari. En áls ze interesse hebben in bèta, techniek of IT, stuiten ze op een stereotype mannelijk imago van deze studies en bedrijven en een gebrek aan andere vrouwen. “Als je een collegezaal binnenloopt met overwegend mannelijke studenten en docenten kun je als vrouw de indruk krijgen dat je er niet thuishoort,” aldus Yadegari.

‘Het kan dus wél’

Rolmodellen kunnen helpen om dit soort structurele patronen te doorbreken. “Als er voorbeelden zijn van vrouwen of minderheden in tech wordt de kans groter dat meisjes zich identificeren met een technische opleiding of beroep,” zegt Molenkamp van VHTO. “Het zorgt ervoor dat stereotypen van de sector worden ontkracht. Een carrière in tech wordt beter voorstelbaar als anderen dat ook hebben: het kan dus wél.”

VHTO koppelt vrouwen die werken in tech en IT aan meisjes en jonge vrouwen. Dat gebeurt onder meer via gastlessen op basisscholen en speeddates met meisjes in het voortgezet onderwijs. Ook kunnen meisjes via VHTO een dag(deel) meelopen met een vrouw met een technische functie, ‘work shadowing’. Daarnaast organiseert VHTO Girls’ Day. Die dag openen door heel Nederland bèta-, technische en IT-bedrijven en technische of IT-afdelingen van bedrijven hun deuren voor meisjes van 10 tot 15 jaar, een programma waaraan lidbedrijf Axians onlangs deelnam.

“We zien vaak dat meisjes het prettig vinden als het concreet wordt,” zegt Molenkamp. “We vragen rolmodellen daarom aansluiting te zoeken bij de leefwereld van meisjes. Laatst heeft een vrouw bijvoorbeeld laten zien hoe een site als My-jewellery.com technisch in elkaar steekt. Het helpt meisjes ook om eens een techbedrijf van binnen te zien; zo kunnen ze zich er beter een voorstelling van maken.” Vrouwen met een rol in bèta, techniek en IT kunnen zich hier aanmelden voor VHTO’s rolmodellendatabase.

Rolmodellen ondersteunen

Bedrijven kunnen helpen om vrouwen en minderheden zichtbaar te maken in eigen PR en interne communicatie. Bij lidbedrijf CGI gebeurt dit bijvoorbeeld door persoonlijke verhalen van medewerkers met verschillende achtergronden te vertellen bij interne bijeenkomsten en op de website. Deze vrouwen spelen ook een rol in het interne mentorprogramma van CGI.

Als een bedrijf vrouwen en minderheden in de spotlights wil zetten is het noodzakelijk dat er draagvlak is binnen het bedrijf, benadrukt Yadegari. “Rolmodellen moeten zich gesteund voelen. Het hele bedrijf – zeker ook de top – moet het belang van vertegenwoordiging onderschrijven.” Om een zo divers mogelijke groep te werven kan het helpen om collega’s te vragen andere collega’s aan te dragen. Ook kan het helpen te benadrukken wat het doel is om iemand in de spotlights te zetten: betere representatie.

Bedrijven moeten zich ervan bewust zijn dat het etiket ‘rolmodel’ een mentale belasting met zich meebrengt. Niet iedere vrouw of minderheid vindt het prettig om voor de klas te staan of onderdeel te zijn van de PR- en HR-strategie van het bedrijf. “Vrouwen en minderheden moeten al tegen vooroordelen opboksen,” legt Yadegari uit. “Als rolmodel kun je het gevoel krijgen onder een vergrootglas te liggen en ben je nóg kwetsbaarder voor kritiek.” Ze raadt bedrijven aan om dit te benoemen en rolmodellen die hiermee worstelen te ondersteunen.

‘More women on stage’

Rolmodellen kunnen verder worden ondersteund door presentatietrainingen aan te bieden. Dat kan onder meer bij A Cup of Ambition, een agentschap voor vrouwelijke sprekers opgericht door Britt Jacobs. “Er staan veel minder vrouwen dan mannen op het podium,” zegt Jacobs. “Op congressen zag ik altijd alleen maar mannen keynotes geven. Veruit de meeste cabaretiers zijn man en in talkshows is slechts 23 procent van alle deskundigen vrouw. Dat was voor mij de aanleiding om A Cup of Ambition op te richten.”

Vrouwen op een podium worden anders gezien, vertelt Jacobs. “Als vrouwen een presentatie geven krijgen ze 50 procent meer feedback – zowel positief als negatief. Ze krijgen veel meer commentaar op hun kleding. Kennelijk maakt een vrouw op een podium meer los.” Mannelijke experts worden als overtuigend ervaren, vrouwen eerder als irritant en betweterig, vervolgt Jacobs. En dezelfde grappen worden als minder leuk ervaren als ze worden verteld door een vrouw. Vrouwen vechten kortom tegen vooroordelen – één van de redenen dat er minder vrouwen op het podium staan.

Des te meer reden om vrouwen te steunen die wél het podium op willen. A Cup of Ambition geeft vrouwen trainingen waarbij wordt gewerkt aan onder meer presentatie, lichaamstaal, storytelling en het overwinnen van perfectionisme. Daarnaast biedt A Cup of Ambition als agency vrouwelijke sprekers aan en ontwikkelt het in-company trajecten aan bedrijven die diverser en inclusiever willen worden. “Alles staat bij ons in het teken om vrouwen zichtbaarder te maken: ‘more women on stage’,” legt Jacobs uit. “Want hoe meer vrouwen op het podium staan, des te meer vrouwen zich kunnen voorstellen om óók van zich te laten horen.”

Dit artikel is geplaatst op 14 juni 2021.